الگوی توزیع مواد فتوسنتزی در ژنوتیپ های گندم در شرایط تنش و عدم تنش خشکی

قابلیت تولید گیاه نه تنها به تجمع ماده خشک، بلکه به توزیع کارآمد آن به دانه بستگی دارد که کلید ثبات عملکرد تحت شرایط تنش است. هدف تحقیق حاضر بررسی الگوی توزیع ماده خشک به اندام های هوایی و ارتباط آن با عملکرد دانه در طیف گسترده ای از ژنوتیپ های گندم (81 رقم) بود. آزمایش در قالب طرح لاتیس مربع ساده با 2 تکرار و در دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی در مزرعه تحقیقات کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) طی سال زراعی 88-1387 اجرا شد. تنش خشکی از مرحله ظهور سنبله شروع و تا رسیدگی فیزیولوژیک دانه ادامه یافت. در این آزمایش عملکرد دانه، وزن دانه و وزن خشک اندام های گیاهی در در شرایط تنش و نرمال اندازه گیری شد.ارقام گندم واکنش های متفاوتی را به شرایط تنش نشان دادند و مقدار کاهش عملکرد از 7 تا 90 درصد متغیر بود. تأثیر تنش بر درصد تخصیص ماده خشک به اندام های مختلف در مرحله گرده افشانی معنی دار نگردید. در شرایط تنش همبستگی مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه با وزن خشک برگ در مرحله گرده افشانی به دست آمد. وزن خشک سنبله در مرحله رسیدگی با عملکرد رابطه مثبت و معنی داری در شرایط شاهد و تنش نشان داد. در مرحله رسیدگی تنش خشکی باعث کاهش ماده خشک اختصاص یافته به سنبله شد. اما تأثیر تنش بر وزن خشک برگ و ساقه معنی دار نگردید. در این مرحله همبستگی منفی بین وزن خشک ساقه با عملکرد دانه در شرایط تنش به دست آمد. وجود تنوع ژنتیکی بالا در ذخیره سازی و توزیع ماده خشک در بین ارقام نشان می دهد که امکان تغییر صفات مذکور در برنامه های اصلاح نباتات وجود دارد.